مروری بر شاخص‌ها و مولفه‌های کیفیت زندگی شهری(مورد مطالعه شهر همدان)

چکیده مقدمه و هدف پژوهش: مفهوم محوری در مطالعات مرتبط با کیفیت زندگی شهری سنجش میزان و کیفیت تحقق نیازهای مادی و معنوی شهروندان در دو بعد شاخص‌های ذهنی (کیفی) و عینی (کمی) در زمینه‌های مختلف (اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و زیست محیطی) است. مطالعات در این خصوص از 1930 مورد توجه متخصصان مسائل شهری قرار گرفت. این موضوع ابتدا در کشورهای توسعه یافته و سپس جوامع در حال توسعه بسط پیدا کرد. هدف اصلی این مقاله بررسی ابعاد، عناصر و مدل‌های مختلف سنجش و هم‌چنین مقایسه‌ شاخص‌های عینی و ذهنی در یکی از مراکز استان در غرب ایران و شهر همدان است. با توجه به سابقه دیرینه شهری همدان و گزینش این شهر بعنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران،این شهر بعنوان جغرافیای تحقیق انتخاب شده است. روش پژوهش: روش این مقاله پیمایشی بوده است و نتایج نشانگر اهمیت توجه به هر دو بعد ذهنی و عینی کیفیت زندگی در برنامه‌ریزی شهری است. جامعه آماری خانوارهای ساکن در شهر همدان می‌باشند که در این میان 380 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات ابتدا شهر همدان به صورت خوشه‌ای به محلات نسبتا هم‌گون تقسیم، و سپس در مرحله بعد پس از تعیین خوشه‌ها و بلوک‌ها با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی، نمونه نهایی برگزیده شد. سپس محلات از بین خوشه‌های چهار‌گانه انتخاب شدند. یافته‌ها و نتیجه­گیری: بر خلاف انتظار اولیه نتایج نشانگر عدم رابطه معناداری بین شاخص­های عینی و ذهنی کیفیت زندگی در مناطق مختلف شهر با میزان رضایت‌مندی می باشد. هم­چنین بعد ذهنی بر دیگر ابعاد کیفیت زندگی ارجحیت دارد.